Pessinus - Phrygien
Ankara-Eskişehir karayolu üzerinde Sivrihisar yakınlarındaki Ballıhisar’da bulunan Pessinus, Rahipler devleti şeklindeki antik bir firik yerleşimiydi. Kent Bergamalıların egemenliği altında kalmıştı ve Kenti beş Frigyalı
ve beş de Galat rahiple birlikte bir baş rahip yönetmişti.
Pessinus, Kibele'nin kült heykelini Roma'ya getirtmesi ve orada inşa ettirilen bir tapınağa bu heykelin yerleştirilmesiyle kent epeyce ünlenmiştir. MÖ. 25 yılında Augustus, Galatia eyaletini kurunca, Pessinus Romalıların yönetimine girmiştir. Burası, Bergama krallığı ile iyi ilişkiler içinde olan zengin bir dini merkez konumundaydı.Bölgede Roma dönemine ait önemli kültür kalıntıları arasında Kümbet köyünde bulunan ve Solon’un mezarı olarak adlandırılan anıtsal kaya mezarı, cephesi bezemeli kaya mezarlarından oluşan Kümbet - Köristan nekropolü, Yapıldak - Asar kaya, kaya mezarları, Büyükyayla - Seyrecek nekropolü bulunmaktadır.
Tapınak: İlginç bir plana sahip olan yapı, Dar kenarlarında altı, uzun kenarlarında on bir sütun bulunan peristasis ) Hellen tapınağının değişik bir uygulamasını göstermektedir. Mimari süslemelerine göre tapınak MS. 1. yy’ın ilk yarısında yapılmıştır.
Nekropol: Kentin nekropolünde yapılan kazılarda ön yüzleri kapı şeklinde olan Geç Roma mezarlarının güzel örnekleri ortaya çıkarılmıştır. Nekropol seramiğini inceleyen İnci Bayburtoğlu’na göre halen Ballıhisar’daki yerel bir depoda korunan mezar taşları MS. 3. ya da 4. yy’a tarihlenebilir. Bunların içinde en önemlisi üzerinde bir aslan heykelinin yer aldığı steldir. Belçikalı arkeologlar, Pessinus’un sığ vadisinde yapılmış geniş ve olasılıkla uzun bir kanalı da ortaya çıkarmışlardır. . Bundan başka kanalın kuzey ucundan Roma çağında varolan derenin suyunu düzenleyen kapatma sistemini de Belçikalı arkeologlar bulmuşlardır.