- Romantik Esintilerin Antik Kenti
Bugünkü Aydın iline bağlı, Sultanhisar ilçesinin kuzeyinde yer alan Nysa, Antik Karia bölgesinin önemli kentlerinden biridir. Menderes nehrinin kuzeyinde yer alan Nysa, çok derin bir boğazın iki yanına iki şehir olarak kurulmuştur.

Bu derin boğazın üzerinde bulunan köprüler kentin iki yakasını birleştirmektedir. 
Helenistik devirde,  MÖ. 3. yüzyılın ilk yarısında Seleukos’un oğlu I. Anthiochos Soter  tarafından eşi adına kurulmuş olduğu anlatılan Nysa hakkındaki bilgilerin çoğunluğu,  Amasyalı ünlü gezgin ve coğrafyacı Strabon ile tarihçi Bizanslı Stephanos’tan alınmaktadır. Öğrenimine büyük özen gösterilmiş olan ünlü coğrafyacı ve tarihçi Amasyalı Strabon; zamanın en iyi öğretim merkezlerinden birinin yer aldığı bu kentte, Artemidoros’un yanında eğitim aldığından bahsetmiştir. Antik kentteki Gymnasion ve kütüphane kalıntısı Nysa’daki bu eğitim yapılarını oluşturmaktadır. 

Kentteki yapılar, meydan ve sokaklar, arazi yapısına uygun olarak tonozlu alt yapılar ile desteklenerek inşa edilmiştir. Nysalılar kentin ortasından geçen ve hızlı akan akarsuyun üzerine bir stadyum ile 3 köprü inşa ederek, kentin iki tarafını birbirine bağlamışlar ve böylece mühendislik bilimi alanındaki başarılarını ortaya koymuşlardır. Antik çağlardaki kentsel planlama açısından bu mimari ustalık oldukça önemli ve etkileyicidir. Nysa özellikle Roma egemenliği döneminde gerek yapısal gerekse kültürel yönden çok gelişmiş ve ilerlemiştir.

Tiyatro

MÖ 1.YY - MS 2./3.YY
Zamanında en az 40.000 kişinin yaşadığı antik kentin tiyatrosu en iyi korunmuş yapılardan biridir. Yarım daireyi biraz aşan at nalı planlı tiyatro yaklaşık olarak 12.000 seyirci kapasitesine sahiptir. 
Güneye bakan bu yapı çift diazomalı olup tiyatronun alt kısmı 9, üst kısmı 16 dilime ayrılmıştır. Tiyatro sahne binasında, Bağcılık ve Şarapçılık Tanrısı Dionysos’un Nysa’daki yaşamına ait kabartmalar görülmektedir. 

Nysa’daki diğer kalıntılar arasında; Gymnasium, Bizans döneminden kalma sur duvarları, dükkan sırası, stadyum, çeşme binası, Roma caddesi, kütüphane, yamaç evler, Bouleuterion (meclis binası), tünel, Roma köprüsü, Agora, Roma dönemine ait hamamlar ve Bizans kiliseleri bulunmaktadır. 

Efes Antik Kenti’ndeki Celsus Kütüphanesinden sonra Anadolu’daki en iyi korunmuş ikinci antik devir kütüphanesi Nysa’da bulunmaktadır.

Bouleuterion (Meclis Binası)

MÖ 1.YY - MS 2.YY
Strabon tarafından Gerontikon (Yaşlılar Meclisi) olarak tanımlanan Bouleuterion, Nysa antik kentinin en iyi korunmuş yapılarından bir diğeridir. Dikdörtgen planlı yapı yarım daireyi aşan oturma sırasına(Cavea) sahiptir. Cavea beş merdiven sırası ile dört dilime ayrılmıştır ve 12 oturma sırası bulunmaktadır. Böylece yapı yaklaşık 700 kişilik oturma kapasitesine sahiptir. Sahne binasının ilk katı kısmen korunmuştur.  

Nysa meclis binasının diğer kentlerdeki meclis binalarından farkı, girişinin güneyden değil, doğu yönünden olmasıdır. Batı duvarları tespit edilen binadaki mozaikler de son yıllarda yapılan kazı çalışmaları sayesinde gün ışığına çıkarılmıştır.

Roma Köprüsü

MÖ 1.YY - MS 2./3.YY
Kentin her iki yakasını birleştiren Roma köprülerinin kalıntıları da oldukça dikkat çekmektedir. Kentin ortasından geçen akarsu üzerine inşa edilen stadyum ve köprülerin o dönemin mühendislik başarısı olduğu açıktır. Köprü altındaki Tünel, hem yeraltı geçidi hem de Mesogis Dağı’ndan gelen sel sularının ovaya boşaltılmasını sağlayan kanaldı; aynı zamanda tiyatro önündeki meydanı da alttan desteklemekteydi. 

Tünelin kesidi basit atnalı biçimindedir. Tünel mansabında, 10 m. kadar sonra bulunan ve bugüne kadar köprü olarak adlandırılan yapının da aslında tünelin bir bölümü olduğu yapısal benzerlikten anlaşılmaktadır. Dolayısıyla 75 m. olan tünelin uzunluğunun 100 m.’yi aşmış olması muhtemeldir.